Sacrum - lokalnie...cz 1.
Góra III Krzyży - Parchatka
Sacrum wsi i miast w tej części województwa Lubelskiego (powstałe w 1474 roku z wydzielonego woj. Sandomierskiego) a dokładnie powiatu Ryckiego i Puławskiego to bezkres krzyży , figurek i świątyń często bardzo starych. Wiara szczególnie w czasach niewspółczesnych a wiec przed wojnami , zaborami czy tuż po wojnie była bardzo mocna i często scalała ludność mieszkającą we wsiach , przysiółkach, czy miastach. To ona była wyznacznikiem życia, to ona pozwalała przeżyć kolejny dzień. To ona była ostatnim często tchnieniem na ustach tych co ginęli na wojach ale i tych co dogorywali swoich dni i umierali w starości choćby. Dlatego tak wiele kapliczek murowanych i drewnianych jest z lat 30 tych ubiegłego wieku i tuż po wojnie tak do lat góra 60. Po tym czasie już nie widać kapliczek wybudowanych , krzyże się trafiają z lat 60-90 tych ubiegłego wieku. W XXI wieku znów można zauważyć wzrost stawiana i kapliczek i pomników religijnych. Tu w tym wpisie nie ma wszystkich kapliczek bo nie moim celem jest ich katalogowanie i spisywanie. Pewnie takie już katalogi istnieją. Tu są dla mine ciekawe i interewsujące miejsca kulku religijnego.
Dziś retrospekcja po głównie okolicy powiatu Ryckiego – dlaczego ? Bo pracuję w Dęblinie i po drodze przed pracą mam chwilę . Postaram się dodać krótką notkę o samej miejscowości.
Wymysłów pod Bobrownikami.
W bezkresie lasów, cudownych, pachnących żywicą, przecinanych wieloma szlakami i pieszymi i rowerowymi stoi przydrożna kapliczka. Nie sposób jej ominąć czy pominąć. W swoim majestacie i pięknie oraz tej prostocie a jednak wielkiego bogactwa stoi monumentalnie przy zakręcie w otulinie lasu. W tle las, domostwa, z drugiej strony już zapadnięta chałupa okryta płaszczem drzew i krzaków. W oddali widać domostwa, dym snuje się po okolicy. Świergot ptaków dziś z rana to istne arcydzieło symfoniczne dyrygowane przez przyrodę.
Wymysłów - kapliczka
Kapliczka słupowa , myślę że ma około 2,5 -3 metrów. W dolnej części inskrypcja cytat lekko zmieniony z Gorzkich Żalów :"Kłaniamy się Tobie i chwalimy Cię Jezu Chryste żeś przez krzyż Twój święty świat odkupić raczył. 1931". Wyżej we wnęce obraz Maryjny a nad nim serce w wieńcu kolorowane. Zwieńczona drewnianym krzyżem z krucyfiksem. Zadbana, bardzo urokliwa.
Sama miejscowość do 1650 roku była nazywana Piardy. Ówcześnie zamieszkana była przez 2 rodziny szlacheckie.w 1797 roku pojawia się w źródłach pisanych miejscowość Wymysłów i zamieszkiwało ją 6 rodzin. W 1987 roku już 36 rodzin.
Bobrowniki.
Kapliczka murowana - stacja IV. Jedna w wielu kapliczek umiejscowionych w drodze na cmentarz katolicki.
Dziś uchwycona ta przy stacji nr IV. Kapliczka słupowa- Maryjna. Zwieńczona krzyżem z krucyfiksem. Na cokole inskrypcja "FUN ( pewnie chodzi o donację/ ufundowanie -przyp. autora) KÓŁEK RÓŻAŃCOWYCH ". Nad cokołem napis : Boże Błogosław Nam 1930". Chyba do tej pory najstarsza opisana przeze mnie kapliczka. W części górnej ornamentyka roślinna. Kapliczka zadbana i uczęszczana. Palące się znicze świadczą o tym.
Bobrowniki - kapliczka stacji nr IV.
Poranne nawiedzenie kapliczki z 1937 roku, przebudowanej w 1953. Kapliczka murowana z figurką Jana Nepomucena.
Inskrypcja na kapliczce :
"Ofiara.Bobrownik.Rok.1937. Przebudowa. 1953"
Inskrypcja na figurce Św. Jana :
" Św. Janie Nepomucenie módl się za nami. Pamiątka Intronizacji Relikwii Św. S.M. Faustyny , 08.12.2006r. Mieszkańcy Bobrownik "
Nepomucen Jan - Bobrowniki
Cmentarz wyznania Mojżeszeowego.
Cmentarz żydowski. Powstał w drugiej połowie XVIII w. Dzisiejsza wizyta w tym skromnie oznaczonym z ulicy miejscu. Tablica informacyjna całkowicie skorodowana. Obelisk pamięci też jakby już nadgryziony przez czas. Natomiast w tym miejscu choć wydaje się tak puste w bezkresie traw i kilku macew to od razu wkradły się uczucia zadumy i smutku tego co to miejsce pochówku spotkało podczas okupacji niemieckiej.
Wejscie do cmentarza żydowskiego - Bobrowniki
Cmentarz żydowski - Bobrowniki
Sędowice pod Bobrownikami.
Droga z Podwierzbia dość leciwa i mocno łatana nie zniechęciła mnie do odpowiedzenia tej starej wsi z połowy XV wieku. Zaskoczeniem dla mnie było to, że miejscowość nie jest typową ulicówką tylko przypomina wielki rynek – na planie takiego foremnego wielokąta. Dziś tylko zahaczyłem i bardzo krótko wizytowałem w tej miejscowości. Zabudowania architektury mieszkalnej drewnianej miesza się z architekturą murowaną. Spotkałem kilka krzyży , kilka kapliczek, które pozwoliłem tu wrzucić. Jedna z napotkanych kapliczek słupowych jest odnowiona, ale inskrypcja mało czytelna. Widząc styl i ornamentykę roślinną w górnych częściach kapliczek domniemywam, że powstały w podobnym czasie i przez tego samego budowniczego zostały wykonane jak te z Bobrownik, Wymysłowie czy Podwierzbiu.
Sama wieś jest stara bo z XV wieku. Leży Powstała ona na terenie dąbrowy Swadne, która 27.VII.1440 roku nadana została przez króla Władysława zwanego Warneńczykiem właścicielowi Dęblina Grotowi z Janowic (Odrowąż), kasztelanowi małogojskiemu . W tym samym czasie na terenie lasu modrzewiowego powstała królewska wieś Modrzyce. Występuje także pod nazwą Sandowicze. Od 1503 roku należała do parafii Boborwniki. W połowie XVI wieku Sędowice były własnością Boguszowej, a w 1595 roku należała wieś do Mikołaja Bogusza. Miejscowość dość rozproszona położona przy rzece Wieprz.
Sędowice - kapliczka słupowa.
Kapliczka - Sędowice
Kapliczka słupowa zwieńczona krzyżem z krucyfiksem. Inskrypacja na cokole : Boże Błogosław Nas , Pamiątka Koła Młodziezy wiejskiej w Sędowicach 1931r"
Podwierzbie - koło Boborownik
Chrystusowa, murowana , słupowa zakończona krzyżem z krucyfiksem. w cokole inskrypcja ze stacji pierwszej drogi krzyżowej w wersji skróconej : "Kłaniamy się Tobie Jezu Chryste żeś przez Krzyż Swój odkupił świat cały"
W środkowej części Chrystus Miłosierny, nad nim serce w wianku. Rok mi nie znany ( lecz myślę, że około 1931 roku). Zadbana w otoczeniu zieleni a w tle piękny drewniany dom.
Nazwa wsi pojawia się w 1649 roku. Do tego czasu występuje jako Przedmieście ( Bobrownik oczywiście) lub jako Wierzbie na oznaczenie pól leżących na wschód od kościoła.
Gołąb
Cmentarz w Gołębiu.
Cmentarz w Gołębiu bardzo starej ihistorycznej miejscowości z nieco innej perspektywy.
Cmentarz w Gołębiu
Cmentarz w Gołębiu
Kapliczka na piaskach ... Gołąb poduchowny
Najdalej wysunięta kapliczka maryjna w stronę Niebrzegowa w Gołębiu. Za szkłem w witrynie Obraz Maryjny, krucyfiks, flaga Polski.
Inskrypcja :
"Królowo Korony Polskiej - Módl się za nami".
Rok 1957 rok.
Kapliczka przy ulicy Krzywej
Jedna z Gołębskich kapliczek. Ulica Krzywa. Kapliczka murowana zwieńczona krzyżem stalowym z krucyfiksem. We wnęce figurka Jezusa Chrystusa. Inskrypcja :
"Chryste abyśmy byli jedno z Bogiem i braćmi.Na pamiątkę Roku Pańskiego."
Zdjęcie własne.2019.
Nepomucen przy świątyni
Odrestaurowana Figura św. Jana Nepomucena - Gołąb. W tle sala balowa restauracja i bar pod jego patronem. Figurka zwrócona jest przodem do kościoła i domku loretańskiego.
Kleszczówka - dawnej Wola Kleszczewska ( Kleczewska)
Kapliczki w miejscowości Kleszczówka ( kiedyś Wola Kleszczowa i Klecówka). Wieś istniała już przed rokiem 1488. Wchodziła w skład dóbr bobrownickich i parafii od 1503 roku. Ciekawostką jest to że w 1636 roku liczyła 10 rodzin a w 1797 roku 12 rodzin. W 1827 roku było 14 domów i 115 mieszkańców a w 1987 roku mieszkało 85 rodzin w tym 140 mężczyzn i 150 kobiet . Najbardziej znane rody osiadłe we wsi to od 1636 do 1985 roku choćby : Barany, Bazarki, Bończaki,Cichoszki,Pętki, Wardy, Groble, Jońscy, Pyty,Nojki i wiele wiele innych. Opracowano na podstawie książki Bobrowniki 1485-1988r.
Dziś przedstawiam kilka kapliczek ( nie wszystkie) znajdujące się w tej miejscowości.
1) Kapliczka murowana zwieńczona krzyżem ( ukrzyżowany Chrystus ) stojąca przy wjeździe do miejscowości od byłego miasta Bobrowniki. Fundowana i wybudowana w 1947 roku z inskrypcją "Boże Zbaw Nas 1947 r ". Odnowiona, zadbana i widać, że parafianie dbają o nią. Straż przy kapliczce trzyma jałowiec a w tle ciągną się łąki i lasy na bagnistym terenie.
Kapliczka "nr 1"
2) Kapliczka murowana zwieńczona krzyżem ( ukrzyżowany Chrystus ) stojąca w centrum urokliwej wsi. Znajdująca się w bezpośrednim sąsiedztwie wdzięcznej studni ( z drugiej strony). Inskrypcja na kapliczce " Pod Twoją Obronę Uciekamy Się" . Rok budowy nieznany, choć jest bliźniaczo podobna do opisanej wyżej. Można wnioskować ,że i rok powstania będzie zbliżony.
Kapliczka "nr 2"
3) Kapliczka murowana znajdująca się na wjeździe do Kleszczówki od strony Dęblina. Rok budowy czerwiec 1998 rok. Stojąca przy już zmurszałym krzyżem przy polnej drodze w stronę lotniska. Kapliczka Maryjna. Z obudowaną figurką Matki Boskiej zwieńczonej stalowym krzyżem. Posadowiona na cokole z inskrypcją : "...Weźmiesz Mnie w Ramiona Jako Dziecię Twoje Od Tej Pory Na Zawsze Oddam Ci Serce Moje.. Fundatorzy : Mieszkańcy Kleszczówki , Wykonawcy Młodzież". Kapliczka unikalna w tych okolicach - bliskość krzyża potęguję wzniosłość i pobożność tego miejsca.
Kapliczka "nr 3"
Wólka Gołębska
Piękna figurka Chrystusa Frasobliwego w drzewie
SKOKI
kapliczka w miejscowości SKOKI
Tuż przy przejeździe kolejowym stanowiącym niejako linie demarkacyjną między wsiami. Opis ze strony www.wies-skoki.pl
„Obecnie pierwsza figura znajduje się tuż za przejazdem kolejowym, na przeciw stacji „Zarzeka”, przy starej drodze wjazdowej do Skoków. W centralnej części figury, w oszklonej wnęce, znajduje się postać Jezusa z promienistym sercem. U podstawy wnęki znajduje się splot liści dębu, a dookoła wnęki 11 gwiazd. W trzeciej, górnej części figury, w rogach, widnieją pojedyncze gwiazdy, a po środku splot dębowych liści. Pierwotnie nad liśćmi umieszczona była płaskorzeźba głowy Chrystusa. Obecnie tego elementu nie ma na figurze.
W dolnej części, na czarnej tablicy widnieje napis:
ŚWIĘTY BOŻE
ŚWIĘTY MOCNY
ŚWIĘTY NIEŚMIERTELNY
ZMIŁUJ SIĘ NAD
NAMI
1947
Do tej kapliczki, jeszcze w latach 80-tych ubiegłego stulecia, odprowadzano zmarłych mieszkańców Skoków.”
Najdalej wysunięta kapliczka maryjna ,znajdująca się przy "rynku Skockim" i ostatnimi domostwami - dalej to już wał wieprzański., Wieprz i pastwiska. Kapliczka dziękczynna , 1947 rok.
kapliczka w miejscowości SKOKI
Nawiasem mówiąc bardzo stara królewska wieś upodobana przez króla W.Jagiełłę.
Prezentuję kolejną kapliczkę z tej miejscowości. Jej lokalizacja to chyba centrum miejscowości. Kapliczka Jezusowa.
BOŻE BŁOGOSŁAW
LUD POLSKI
DAR MŁODZIEŻY
1947 r.
kapliczka w miejscowości SKOKI
Rok budowy ten sam co w/w kapliczki przy wale. W oszklonej wnęce znajduje się postać Jezusa oraz jego głowa nad witryną. Zwieńczona jest murowanym krzyżem z Jezusem. Ozdobami są gwiazdy i liście dębu.
W pobliżu kapliczki znajduje się miejsce wypoczynku dla turystów czy osób chcących napawać się widokiem tej miejscowości.
BOROWA
Nie sposób przejechać obojętnie przez tą cudowność bardzo starej wsi Borowa. Zawsze jadąc do pracy choć na chwilę zwalniam by poczuć ducha przeszłości i zażyć piękna natury tej miejscowości.
Legenda głosi, że miejscowość podzieliła Wisła na od strony Radomia - Borowiec i od strony Bobrownik Borową. Coś w tym jest , bo na starych mapach rzeczywiście widnieje miejscowość Borowiec.....
Dziś postanowiłem udać się pod krzyż w szczerym polu przy drodze prowadzącej do wsi Matygi. A dokładnie do gospodarstwa przed Matygami.
Studiując mapy i zapiski w książkach poświęconych historii lokalnej można wyczytać i określić, że tam gdzie gospodarstwo istniała miejscowość Kudłów. Z map dostępnych choćby z 1786 czy 1808 jest to spora wieś. Po 1850 roku ukazuje się w tym miejscu już folwark Matygi. Znika z map i znalezionych póki co zapisków przeze mnie.
Ze analizowanych przeze mnie dostępnych materiałów w postaci książek o regionie pojawia się Kudłów w zapiskach i działaniach Adama Kotowskiego( zmarł 21 listopada 1693 r W Klementowicach) - stolnika wyszogrodzkiego, syna pańszczyźnianego chłopa, który na dworze Jana Wielopolskiego zrobił karierę i uzyskał najpierw szlachectwo szwedzkie w w 1659 r.a w 1673 roku polskie. Cytuję z książki "Bobrowniki 1485-1988" ( Ks. J. Zychora, E.Wąsik,A.Wójcicki) : " Dominikanom warszawskim darował za życia dobra : Borowę [..] i Kudłów[...] ....."
Następna informacja pochodzi z książki
" Dęblin szkice z dziejów miejscowości i okolicy" (K.Kurzypa), gdzie autor przytacza taką treść :
"Dobra dęblińskie zostały nazwane w ukazie donacyjnym z 20 czerwca 1840 r. "Sieło Iwanowskie".........Iwan Paskiewicz nabył na własność w publicznej licytacji w Trybunale Cywilnym
Lubelskim w drodze działów w dniu 30 stycznia 1843 r. szlecheckie dobra ziemskie Borowa ze wsiami Kudłów i Matygi."
Dalej poszukuję informacji co się działo z tą miejscowością i kiedy wytarła się z map i mam nadzieję, że nie z pamięci starszych.
Krzyż w polu wraz z drogą do niego uwieczniłem dzisiaj.Opis krzyża już zaistniał na grupie, więc go przywołuję poniżej :
Krzyż w polu w stronę Matyg.
" Metalowy, wysoki krzyż z figurą Jezusa Ukrzyżowanego, rzymskokatolicki, prawdopodobnie z 2009 r.- na borowskich polach tzw. ,,dzierżawy'', na gruncie Pana A.Stefaniaka.
,,Według przekazu tutejszych mieszkańców, fundatorem krzyża jest syn więźnia obozu w twierdzy dęblińskiej, z czasów II wojny światowej. Więzień ten żarliwie modlił się i prosił Boga o przeżycie, a w podzięce obiecał ufundować 10 krzyży.Przetrwał pobyt w obozach i wojnę, nie zdążył jednak wywiązać się ze swojej obietnicy.Wolę zmarłego ojca wypełnił syn''.
,,Piękno kapliczek, figur i krzyży przydrożnych''.Gmina Puławy. Góra Puławska 2014.str.21.
Kaplica na początku miejscowości ...
Kaplica zaraz przy wjeździe do Borowej od strony Gołębia.
Poniżej więcej informacji o niej :
"Na poboczu poprowadzonej wzdłuż Wisły dość ruchliwej drogi 801 z Dęblina do Puław, w równym szeregu z zabudowaniami wsi stoi kapliczka domkowa przypominająca maleńkich rozmiarów świątynię. Odrobinę wyższa od domów, nakryta dwuspadowym dachem z wieżyczką zakończoną cebulastym hełmem. Wybudowana na rzucie prostokąta, z dużymi oknami w bocznych ścianach i przeszklonymi drzwiami w ozdobionej kolumnami ścianie szczytowej.
We wnętrzu niewielki ołtarz. W jego nastawie ciekawa, ludowa figurka Matki Boskiej depczącej głowę węża owijającego się wokół wspartej na półksiężycu kuli ziemskiej. W prawej dłoni Maryja trzyma lilię a do jej nóg tuli się Dzieciątko. Nad jej głową, w zwieńczeniu nastawy przedstawiono Ducha Świętego pod postacią gołębia; na dwóch bocznych kolumienkach przyklękły aniołki.
Od kilku pokoleń mieszkańcy przekazują sobie opowieść o powstaniu kapliczki. Figurka Najświętszej Panienki miała przypłynąć do wsi podczas wielkiej powodzi na przełomie XVIII i XIX w. Skąd? Nie wiadomo. Wyłowiona z Wisły, osuszona i ustawiona w pobliżu miejscowego dworu, w cudowny sposób wróciła na skraj drogi przy wjeździe do Borowej. Obudowano ją więc niską, drewnianą kapliczką, która przetrwała do lat 20. XX wieku, kiedy zadecydowano zastąpić ją budowlą murowaną.
Przetrwała zawieruchę wojenną. Długo odbywały się przed nią nabożeństwa dla mieszkańców Borowej i pobliskich Skoków. Ponieważ z racji jej rozmiarów, do wnętrza mógł wejść jedynie kapłan i ministranci, wierni ustawiali się po obu stronach drogi. Nie było to zbyt bezpieczne, dlatego postanowiono wybudować nową kaplicę w miejscu oddalonym od ruchliwej trasy. A stara kapliczka z Matką Boską nadal żegna wyjeżdżających ze wsi…"
opis ze strony polskaniezwykla.pl
Kapliczka maryjna przeniesiona spod drogi na drogę polną . Skierowana w stronę wsi.
Kapliczka maryjna zaraz przy wjeździe do Borowej od strony Gołębia.
Kapliczka Chrystusowa - usytuowana na skrzyżowaniu dróg głównej prowadzącej do Skoków i kaplicy, szkoły.
Rok 1985.Borowa
Nieciecz
Sacrum i profanum uroczej wsi Nieciecz otulonej nadwieprzańskimi łąkami i samą rzeką z jednej strony by z drugiej mieć ukojenie lasów. Spokojna i cicha, w pełni zgrała się z mateczką naturą. Ściana lasu który otacza z jeden strony miejscowość wraz z bezkresem dróg i dróżek wchodzących do niego wyzwala w nas spokój , wyciszenie. Zapach porannego lasu przy akompaniamencie ptactwa sprawił mi dzisiaj wielką radość i naładował akumulatory. Architektura drewniana przeważa we wsi, choć budują się nowe domu. To cieszy , że wieś nie wymiera a taki urokliwy zakątek blisko Niebrzegowa , Bobrownik, Gołębia czy Dęblina jest unikatem. Tu świat się może nie zatrzymał, ale po matulku się toczy - nie przyspiesza i nie popędza.
Miejscowość jest wzmiankowana w drugiej połowie XVI wielu - w 1569 roku w spisie podatkowym jako Nieciecza. Była to stara wieś królewska - należała do starostwa stężyckiego. Ulokowana przy miejscowym szlaku handlowym z Gołębia do Ryk. W owym czasie liczyła jedynie 3 zagrodników . Idąc za - Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 7, Warszawa : nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880-1914 - : dowiadujemy się ,że w 1827 roku wieś liczyła 8 domów i 51 mieszkańców. Należała do powiatu nowoaleksandryjskiego ( puławskiego) , gminy i parafii Gołąb.po 1831 roku należała do donacji ks Iwana Paskiewicza.
Kapliczka w mijescowości Nieciecz
Aktualnie wieś należy do powiatu puławskiego, gminie Puławy i parafia Gołąb.
We wsi spostrzegłem podczas szybkiej retrospekcji kapliczkę Maryjną z dzieciątkiem Jezus - murowaną zwieńczoną krzyżem i krucyfiksem. Instrypcja na tabliczce : " Królowo Pokoju Módl Się Za Nami 1959 OFI ... Niecieczy". Napis poprawiany ręcznie , nie miałem wystarczająco dużo czasu by przyjrzeć się pierwotnej inskrypcji. Znajduje się owa kapliczka zaraz przy wjeździe do wsi od strony Niebrzegowa. Oraz między wspomnianymi miejscowościami znajduje się w polu zadbany krzyż drewniany, którego majestat ale i zarazem skromność potęgowany był przez brzask budzącego się dnia.
Nieciecz a Niebrzegów.
Borowina - folwark Borowina
Kapliczka maryjna w miejscowości Borowina ( folwark Borowina) Znajdująca się przy bramie pałacowej.
Póki co tyle.
Opisy dzięki książkom " Boborowniki 1488-1988" oraz Dęblin - szkic do historii miejscowości i okolic. Zdjęcia własne
