Historia, strona 8

Mosty kolejowe....

Dęblin nie od zawsze mał tą przyjemność gościć w swoich ramoinach dwie rzeki. Królową Wisłę i jej przybocznego - Wieprza. 

Kiedyś ten przyboczny Wieprz wpływał do Wisły na wysokości Stężycy, czyli kilka km na umowny północny zachód. Dopiero około XVI wieku wyrobił sobie nowe koryto i na wysokości wsi Modrzyce ( dziś dzielnica Dęblina i teren Twierdzy Dęblin) wpływa i ma ujście. Kończy swój tród niesienia wody i całego żywego inwentarza z głębi cudownej luelszczyzny. O nim i o ujsciu już pisałem w postach - dziś o mostach kolei Nadwiślańskiej ( m.in. most na Wieprzu) i most na Wiśle kolei Dęblińsko-Dąbrowskiej.

Zatem zaczniemy od przyboczengo Wieprza - most na nim.

Tuż przy przejeżdzie kolejowym nad Wiperzem - zdjęcie jesień 2018 - widać wał i linię kolejową.

17 sierpnia 1877 roku nastąpiło oddanie do użytku publicznego kolei Nadwiślańskiej na całej długości 530 km. Na jej trasie wybudowano 289 mostów i przepustów. Ich projektowaniem zajęli się pracownicy i sam inżynier Tadeusz Chrzanowski wraz z Feliksem Kucharzewskim, Maurycym Machalskim, Stanisławem hr. Scipio i Stefanem Zielińskim. Tu właśnie jak na zdjęciu biegnie linia przecinająca Wieprz na wysokości Dęblina. Już historycznie - sam most ( ówczesny, później pomalowany na żółto ) na Wieprzu jest długości 165 metrów o trzech przęsłach po 53 metry z jezdnią dolną. Był to most ze stali zlewnej o dźwigarach kratowych w układzie trójkątnym, z przyczółkami i filarami murowanymi. Filary mostowe zostały zbudowane przy użyciu kesonów przez firmę Cail.Teraz trwa budowa nowego mostu w miejsce starego o zupełnie nowej konstrukcji.

 Nowy most na Wieprzu - kolejowy oczywista

Most kolejowy na Wiśle.

Most na Wiśle - piękny most ze smutną historią. O tym moście pisałem także na formum - zapraszam do lektury.

Zaprojektowaniem mostu w Dęblinie na Wiśle powierzono bardzo uznanemu inżynierowi Stefanowi Zielińskiemu, który sprawdził się przy budowie kolei Nadwiślańskiej. Kolej Dęblińsko- Dąbrowskiej budowano w latach 1882 – 1885. Długość linii wyniosła 461 km a samych torów na mostach 2583 metry.Sama kolej D-D miała 324 mosty przeważnie metalowe ze stali zlewnej na murowanych przyczółkach. Przy rozpiętości przęseł do 12 metrów stosowano blachownice i dwuteowniki a jak dłuższe to dźwigary kratowe.

Wracając do urokliwego mostu o burzliwej historii miał długość 448 metrów o pięciu przęsłach po 88m keżde. To unikalny most całej kolei Dęblińsko- Dąbrowskiej i jako jedyny posadowiony na kesonach. Opuszczano je 17 metrów poniżej poziomu Wisły. Szerokość przęseł to 8,5 metra w świetle nich umożliwiało ułożenie dwóch torów kolejowych – lecz jak pisze autor książki zrezygnowano z jednego , pozostawiając drogę dla wojskowego transportu kolejowego. Kierownikiem budowy był inżynier Jasiukowicz, zaś firmę Lilpop, Rau i Loewenstein która produkowała żelazne przęsła reprezentował inżynier Dubeltowicz.

Zdjęcia własne. Na podstawie książki : Klemens Kurzyp „ Dęblin - szkice dziejów miejscowości i okolice.”

Poranne nawiedzenie wsi Nieciecz- już wiedziałem, że będzie to bardzo udana wycieczka

Sacrum i profanum uroczej wsi Nieciecz otulonej nadwieprzańskimi łąkami i samą rzeką z jednej strony by z drugiej mieć ukojenie lasów. Spokojna i cicha, w pełni zgrała się z mateczką naturą. Ściana lasu który otacza z jeden strony miejscowość wraz z bezkresem dróg i dróżek wchodzących do niego wyzwala w nas spokój , wyciszenie. Zapach porannego lasu przy akompaniamencie ptactwa sprawił mi dzisiaj wielką radość i naładował akumulatory. Architektura drewniana przeważa we wsi, choć budują się nowe domy. To cieszy , że wieś nie wymiera a taki urokliwy zakątek blisko Niebrzegowa , Bobrownik, Gołębia czy Dęblina jest unikatem. Tu świat się może nie zatrzymał, ale po malutku się toczy - nie przyspiesza i nie popędza.

Urok wsi nie do opisania

Niezliczona ilość dród w las.....

Miejscowość jest wzmiankowana w drugiej połowie XVI wielu - w 1569 roku w spisie podatkowym jako Nieciecza. Była to stara wieś królewska - należała do starostwa stężyckiego. Ulokowana przy miejscowym szlaku handlowym z Gołębia do Ryk. W owym czasie liczyła jedynie 3 zagrodników . Idąc za - Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 7, Warszawa : nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880-1914 - : dowiadujemy się ,że w 1827 roku wieś liczyła 8 domów i 51 mieszkańców. Należała do powiatu nowoaleksandryjskiego ( puławskiego) , gminy i parafii Gołąb. Po 1831 roku należała do donacji ks Iwana Paskiewicza. Aktualnie wieś należy do powiatu puławskiego, gminie Puławy i parafia Gołąb.

Droga do serca miejscowości Nieciecz. Po lewej otulina lasu.

We wsi spostrzegłem podczas szybkiej retrospekcji kapliczkę Maryjną z dzieciątkiem Jezus - murowaną zwieńczoną krzyżem i krucyfiksem. Instrypcja na tabliczce : " Królowo Pokoju Módl Się Za Nami 1959 OFI ... Niecieczy". Napis poprawiany ręcznie , nie miałem wystarczająco dużo czasu by przyjrzeć się pierwotnej inskrypcji. Znajduje się owa kapliczka zaraz przy wjeździe do wsi od strony Niebrzegowa.

Kapliczka Maryjna tuż przy wjeździe od strony Niebrzegowa.

Oraz między wspomnianymi miejscowościami znajduje się w polu zadbany krzyż drewniany, którego majestat ale i zarazem skromność potęgowany był przez brzask budzącego się dnia.

Samotny zadbany krzyż ....

Zdjęcia własne , opis na podstawie i  pochodzi z tablicy informacyjnej w miejscowości.

Uzupełniając post o egzotycznych koloniach.

Tu utwór na chwalę naszego Kuraldzkiego księcia Jakuba i zwierzchnictwa Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

kliknij poniżej na link.

https://www.youtube.com/watch?v=xNWULtFmjEo

Księstwo Kurlandii i Semigalii 

Nasze kolonie ? Tak i to bardzo egzotyczne….

A idąc w egzotykę to książę Jakub Kettler lennik Rzeczypospolitej Obojga Narodów  i jako książę Kurlandii i Semigalii wysłał 3 ekspedycje na wyspę Tobago, by trzecia z nich w 1654 roku była na tyle ważna , że dzięki niej nazwano na cześć Księstwa poddanego Rzeczypospolitej Obojga Narodów - Kurlandii- Nową Kurlandią. Od 1639 do 1693 roku cześć wyspy należała do nas. Tobago zostało odkryte przez Krzysztofa Kolumba w 1498 roku.

Wyspa Tobago

Właścicielami prócz nas wyspy – była Holandia, Brytyjczycy, Francja. Dwie pierwsze ekspedycje  delikatnie mówiąc nam nie wypaliły. Autochtoni Tobago nas „mało przyjaźnie” przywitali i potraktowali – jak można tak to ująć.

Książę Jakub Kettler

 Gość obrotny był i biznesmen na owe czasy genialny, posłał w 1651 roku ekspedycję na małą wyspę Kunta Kinte w zachodniej Gambii na rzece Gambia. Tam próbował także na zasadzie współpracy a nie terroru być zwierzchnikiem i zarządcą tych ziem. Wierząc przekazom lokalnym autochtonów to dobrze wspominają te czasy kiedy kondominium było Polsko- Litewskie. Wybudowano tam fort imienia księcia Jakuba (na cześć omawianego Jakuba Kettlera). Pierwszymi, którzy dotarli do tej wyspy byli Portugalczycy, którzy nadali jej nazwę Wyspa Świętego Andrzeja. 

 Położenie na mapie wyspy Kunta Kinte i fortu Jakuba

Fort Jakuba (wyspa Kunta-Kinte dawniej Wyspa Jakuba ) na rzece Gambi

 Takie to nasze egzotyczne wojaże były a Madagaskar był jedną z nich choć ma swoją historię.

Mieczysław Lepecki - podróznik ,pisarz, szef wyprawy na Madagaskar, tu w mundurze kapitana 1 Pułku Piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego 

Wyprawa majora Mieczysława Lepeckiego naszego wielkiego podróżnika i literata na tę wyspę zaowocowała jedynie raportami i książkami "Madagaskar, Ludzie Kultura i Kolonizacja" oraz zabranego na wyprawę podróżnika i pisarza Arkadego Fiedlera książka „Jutro na Madagaskar"   . Powierzono mu misję rządową mającą zbadać możliwości kolonizacyjne wyspy. A działo to się w 1937 roku i z góry była to mało realne – pozyskanie Madagaskaru. Jako ciekawostka historyczna ma wielkie znaczenie. Sam major Lepecki urodził się w Kluczkowicach był synem Leopolda i Bronisławy z domu Depner.Wielki podróznik, otrzymał wiele odznaczeń w tym Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari czy Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Celowo pomijam tu polityczny cel wyprawy i kogo miano tam przesiedlać. O tym poczytajcie sobie we własnym zakresie. Pomysł przedwojenny Francji i Polski zakończył się na wyprawie wyżej opisanej jak i dyskusjach, a wybuch II Wojny Światowej zamknął temat na dobre.

Madagaskar i jego chyba najbardziej aktualna wizytówka 

Sam Jakub był wnuczkiem Gotthard Kettler ostatniego mistrza krajowego inflanckiego zakonu krzyżackiego.

Gotthard Kettler - ostatni mistrz krajowego inflanckiego zakonu krzyżackiego.

Gotthard Kettler to bardzo ważna postać bo zarówno on jak i jego poprzednik takie wielki mistrz zakonu Wilhelm von Fürstenberg w XVI wieku  z naszym ostatnim z Jagiellonów Zygmuntem II Augustem ( synem Zygmunta I Starego i Bony Sforzy) podpisali pakt antymoskiewski (traktat pozwolski) . Przerodziło się to następnych latach po najazdach wojsk Iwana Groźnego Inflant tym ,że rządzone przez niego ziemie przekazał pod opiekę Wielkiego Księstwa Litewskiego a w finale  1561 roku po sekularyzacji (zeświecczenie)  zgodził się na inkorporację (wcielenie) do Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Powstało Księstwo Kurlandii i Semigalii wspomnienie na początku wpisu.

Zdjęcia : Internet

Źródla danych : Wikipedia,Historia bez cenzury ( audycja i książka o tej samej nazwie), Youtube

Nie sposób przejechać obojętnie przez tą cudowność bardzo starej wsi Borowa. Zawsze jadąc do pracy choć na chwilę zwalniam by poczuć ducha przeszłości i zażyć piękna natury tej miejscowości. 

Legenda głosi, że miejscowość podzieliła Wisła na od strony Radomia - Borowiec i od strony Bobrownik Borową. Coś w tym jest , bo na starych mapach rzeczywiście widnieje miejscowość Borowiec.....

Postanowiłem udać się pod krzyż w szczerym polu przy drodze prowadzącej do wsi Matygi. A dokładnie do gospodarstwa przed Matygami. 

Początek drogi do wsi Matygi w stronę krzyża

Studiując mapy i zapiski w książkach poświęconych historii lokalnej można wyczytać i określić, że tam gdzie gospodarstwo istniała miejscowość Kudłów. Z map dostępnych choćby z 1786 czy 1808 jest to spora wieś. Po 1850 roku ukazuje się w tym miejscu już folwark Matygi. Znika z map i znalezionych póki co zapisków przeze mnie.

Ze analizowanych przeze mnie dostępnych materiałów w postaci książek o regionie pojawia się Kudłów w zapiskach i działaniach Adama Kotowskiego( zmarł 21 listopada 1693 r W Klementowicach) - stolnika wyszogrodzkiego, syna pańszczyźnianego chłopa, który na dworze Jana Wielopolskiego zrobił karierę i uzyskał najpierw szlachectwo szwedzkie w w 1659 r.a w 1673 roku polskie. Cytuję z książki "Bobrowniki 1485-1988" ( Ks. J. Zychora, E.Wąsik,A.Wójcicki) : " Dominikanom warszawskim darował za życia dobra : Borowę [..] i Kudłów[...] ....."

Sad owocowy przy drodze do Matyg, krzyża

Następna informacja pochodzi z książki " Dęblin szkice z dziejów miejscowości i okolicy" (K.Kurzypa), gdzie autor przytacza taką treść :

"Dobra dęblińskie zostały nazwane w ukazie donacyjnym z 20 czerwca 1840 r. "Sieło Iwanowskie".........Iwan Paskiewicz nabył na własność w publicznej licytacji w Trybunale Cywilnym 

Lubelskim w drodze działów w dniu 30 stycznia 1843 r. szlecheckie dobra ziemskie Borowa ze wsiami Kudłów i Matygi."

Droga do Matyg ( dawniej droga do Kudłowa) i krzyż

Co do samych Matyg to kilka informacji jakie na szybko udało mi się pozyskać.

Sama wieś przeżyła wiele zmian jej administracyjnego i własnościowego położenia i przynależności. Kiedyś nazywała się Rybaki, gdyż wielu mieszkańców parało się rybołówstwem. Sama miejscowość powstała w XV w. i od początku była wsią dziedziczną. Właścicielami byli m.in. Wielopolscy, Paskiewiczowie, Mierzejewscy.  W 1789 roku Matygi sąsiadowała z Gołębiem lecz już pod koniec I połowy XIX wieku wymieniano ją tylko jako folwark Matygi ( w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. VI: Malczyce – Netreba. Warszawa 1885.) w tym czasie najprawdopodobniej wieś była włączona do folwarku Borowina. w 1927 r. dawny folwark Matygi funkcjonował pod nazwą Borowina. Po II Wojnie Światowej oba te majątki rozdzielono a ziemia matycka została przekazana mieszkańcom Gołębia. Owi mieszkańcy założyli wieś i wrócili do jej historycznej nazwy - Matygi. Reasumując :

Obecna wieś Matygi znajduje się w miejscu folwarku, a na miejscu historycznej wsi Matygi jest miejscowość Borowina.Ciekawostką może być fakt, że w przyległym jeziorze Matyckim w 2006 roku złowiono piranie i sprawa była znana na całą Polskę. Samo jezioro powstało z dawnego koryta Wisły.

Krzyż w szczerym polu...

Dalej poszukuję informacji co się działo z miejscowością Kudłów i kiedy wytarła się z map i mam nadzieję, że nie z pamięci starszych.

Krzyż w polu wraz z drogą do niego uwieczniłem dzisiaj. Opis krzyża pochodzi z grupy FB Wsie Lubelszczyzny - historia i tradycje" : 

Metalowy, wysoki krzyż z figurą Jezusa Ukrzyżowanego, rzymskokatolicki, prawdopodobnie z 2009 r.- na borowskich polach tzw. ,,dzierżawy'', na gruncie Pana A.Stefaniaka. 

,,Według przekazu tutejszych mieszkańców, fundatorem krzyża jest syn więźnia obozu w twierdzy dęblińskiej, z czasów II wojny światowej. Więzień ten żarliwie modlił się i prosił Boga o przeżycie, a w podzięce obiecał ufundować 10 krzyży.Przetrwał pobyt w obozach i wojnę, nie zdążył jednak wywiązać się ze swojej obietnicy.Wolę zmarłego ojca wypełnił syn''.

,,Piękno kapliczek, figur i krzyży przydrożnych''.Gmina Puławy. Góra Puławska 2014.str.21.

156 rocznica Powstania nad powstaniami w Polsce. Powstanie Styczniowe. O nim już tyle napisano, że przytaczam tylko cytat z manifestu - odezwy Komitetu Centralnego Narodowego :

"....Tak, Ty wolność Twoją, niepodległość Twoją, zdobędziesz wielkością takiego męztwa, świętością takich ofiar, jakich Lud zaden nie zapisał jeszcze na dziejowych kartach swoich. Powstającej Ojczyznie Twojéj dasz bez zalu, słabości i wahania, wszystką krew, zycie i mienie, jakich od Ciebie zapotrzebuje..."

Manifest Tymczasowego Rządu Narodowego, 22.I.1983 roku

Ach co to za miejscowość te Bobrowniki. Lokowane już w 1485 roku - jako miasto prywatne Stanisława Tarły syna Zakliki. O mieście napiszę niedługo, bo historia ciekawa i burzliwa ,ale i smutna zarazem. 

Dziś o mostach i przeprawach promowych w Bobrownikach. Postarałem się przedstawić w sposób graficzny. Mam nadzieję, że przypadnie wam do gustu. 

Zdjęcia i na podstawie książki - "Bobrowniki 1485- 1988" oraz strony Internetowej http://schwung.cba.pl/.

Pierwszym elekcyjnym Królem Polski był - Henryk Walezy.

Młody lubiący przebieranki i imprezy,pachnący perfumami i ubrany w fatałaszki ,które w ówczesnej Polsce były szokiem "w modzie" nie bardzo przypadł do gustu rodakom.To nic ,miał rozmach - jadąc do Polski na koronację i ślub z już sędziwą i nieurodziwą Anną Jagiellonką - jechał w zaprzęgach z 1200 koni w ,masa ludzi,urzędników i panie wolnych obyczajów mu towarzyszyły.

Wawel na owe czasy był trzy razy większy od Luwru co bardzo uszczęśliwiło przyszłego króla.W tamtych czasach Polska była o lata świetlne bardziej ucywilizowana od Francji - przykład ?:

Po raz pierwszy zobaczył wychodek ,wannę i widelce !! - co było dla niego szokiem !!. Zresztą po "ucieczce" z Polski wprowadził na pałace owe "nowości" z Polski.

Po koronacji i dzień po wymuszonych oświadczynach ( pamiętamy o brzydocie Anny Jagiellonki  ) dostał informacje,że jego brat Karol IX zmarł i teraz jemu korona Francji się należy. Czym prędzej zabrał się z Polski i bez wytchnienia dla koni i siebie ,świty gnali do Francji niszcząc za sobą mosty ......

Taki to król ,co miał być wżeniony za córkę króla Hiszpanii ,co pogardził naszą Anną Jagielonką by umrzeć od ciosu nożem w brzuch w toalecie czytając list ....

Jan Matejko, Koronacja pierwszego króla, 1889

Nie wszyscy władcy jednym ciurkim władali naszym krajem czy choćby dzielnicami. Często byli przeganiani przez braci, magnatów, konkurentów do innych krajów - ot choćby Mieszko II, czy Kazimierz Odnowiciel, czy Stanisław Leszczyński. Czy wiecie jak długo sumarycznie nasi władcy rządzili naszym krajem?

Poniżej wrzucma ściągę, może komuś się spodoba i przyda. Pamiętajmy, że czasy średniowiecza to czasy , gdzie jak ktoś żył 40-50 lat to był nie lada wyczyn. Biskup Thietmar (zmarł w sławetnym i znanym roku 1018 roku), żył raptem 43 lata by to biskup merseburski, kronikarz. To dzięki niemu mamy aż 6 dat dziennych związanych z późniejszym królem Bolesławem Chrobrym którego żywo nienawidział. Na mojej audycji o mało znanych królowych też będzie o nim ciut.

Idąc od tych co rządzili dłużej aż tych co byli tytanicznymi władcami.

10. Stanisław August Poniatowski (1764-1795) – 31 lat rządów - król Polski (ostatni)

9. Bolesław Chrobry  ( 992-1025) – 33 lata rządów -król Polski (pierwszy)

8. August II Mocny (1697-1733) – 33 lata rządów - król Polski  

7. Bolesław Wstydliwy (1243-1279) – 36 lat rządów - książę krakowski ( czasy tzw. Rozbicia Dzielnicowego)

6. Bolesław Krzywousty ( 1102-1138) – 36 lat rządów  - władca Polski

5. Kazimierz Wielki (1333 – 1370) – 37 lat rządów -król Polski 

4. Zygmunt I Stary (1506-1548) – 42 lata rządów - król Polski ( urodzony w niedalekich Kozienicach)

3. Kazimierz IV Jagielończyk (1447-1492) – 45 lat rządów - król Polski 

2. Zygmunt III Waza (1587-1632) – 45 lat rządów - król Polski 

1. Władysław Jagiełło (1386-1434) – 48 lat rządów - król Polski