Historia Lokalna -Wodowskaz w Puławach -...

Blisko Groty Pustelnika w zespole parkowo-pałacowym przy łasze znajdował się jego domek. Już nieistniejący, ale pełnił bardzo ważną funkcję. Wodowskazu – na którym wyryte były poziomy powodzi jakie nawiedzały Puławy ( ówcześnie Nowa Aleksandria). Postanowiłem wrzucić tą informację na bloga bo warto wiedzieć gdzie i jak był mierzony poziom Wisły. Poniżej oryginalna informacja i rycina pochodząca z 

WISŁA, JEJ BIEG, WŁASNOŚCII SPŁAWNOŚĆ. Rozpoznawane przez WILHELMA KOLBERGA,

Inspektora i Członka Zarządu Kommunikacyi, Członka Rady Ogólnej Budowniczej. Z 1861 roku.

Wodowskaz  w Nowej Aleksandryi (Puławy)

„……

Wersta 2 53.

Wodowskaz urządzony był na przód na łasze, czyli odnodze Wisły, w ogrodzie pod pałacem. Od r. 1850 urządzonym jest przy murowanym dom u Sommera. Stałe punkta są. na dom ku w ogrodzie instytutowym , ja k się poniżej objaśnia.

Działo się w Puławach dnia 1 (13) lipca 18 37 r.

Podpisany Inżyner wspólnie z Wójtem Gminy, udali się do wodoskazu wystawionego przy łasze z Wisłą połączonej, w odległości 200 sążni od koryta rzeki, i przekonali się, że takowy znajduje się w dobrym stanie. P o zrobieniu niwellacyi, i zebraniu wiadomości od ludzi miejscowych, okazało się, że punkt  zera na wodoskazie oznaczony zupełnie odpowiada najniższem u stanowi wody. Następnie Inżenier wykonał niwellacyą od wodoskazu do dom ku pustelnika w ogrodzie, na którym najwyższy stan wody z r. 1813 jest oznaczony, i znaleziono, że takowy odnośnie do wodoskazu ustawionego, był na 22 stóp, 0 cali, 6 linij. Woda najwyższa w roku bieżącym była stóp 16, cali 8, linij 6; w dniu zaś dzisiejszym, to jest 1 (13) lipca 1837, o godzinie 12 w południe, było stóp 2, cali 10.

Za Inżeniera Gubernialnego, J . Krzyczkowslci.Wójt Gminy Puławy, Jaroszewski.

Wodoskaz w Puławach sprawdzony w dniu 2 9 listopada (11 grudnia) 1841 r.Od znaku wody 1813 roku na domku pustelnika do palika przy domku było stóp 7, cali 10, linij 6.od palika do wody w łasze — „ 9, „ 1, „ 2. odwody w łasze do wody na Wiśle — „ 4, „ 0, „ 0. a w oda na wodoskazie przy upuście „ 2, „ 1, „ 0. 7 23, „ Ó T „ 8.20. Zatem od wody r. 1813 do zeru jest stop 23, opuszczając linije.Podług więc tego wypada wodoskaz podnieść o stóp 2, nie zmieniając zera, ponieważ od zera do najwyższej wody było źle oznaczone, stóp 21 zamiast 23. (*)

Wody niższe od wody 1813 roku.

Woda 1839, jest niżej wody 1813 roku o stóp 4. — 1837, — — — » 5, cali 4, linij 6. T. Urbański.

Według sprawdzenia zrobionego w r. 1847 przez Inżeniera Neumann, wodoskaz tęż sam ą pokazywał różnicę, jak dopiero podano.W r. 1848, Pułkownik Urbański podaje wysokość wodoskazu na 22 stóp, 6 cali, względem znaku z r. 1813 wody na domku pustelnika, jak się okazuje poniżej, gdy mowa o wodokazie w Iwangrodzie. (w. 273.)

Naczelnik Objazdu Krzyczkoicski

dnia 8 (2 0 ) marca 18ÓD r. donosi:

1. Domek pustelnika w ogrodzie Nowej Aleksandryi w dobrym stanie utrzymuje się, a dawszy nad nim przykrycie, na długie lata mógłby być zachowany.

2. N a innych dom ach w Nowej Aleksandryi niema pewnych znaków stanu wody z r. 1813.

3. Łata wodoskazu do obserwacyi najwyższego stanu wody,przybita na domu murowanym Sommera w r. 1850…….

W Nowej Aleksandryi w ogrodzie dolnym instytutu znajduje się wspominany wyżej domeczek murow any zwany domkieim pustelnika, na którym od lat 60 oznaczano wysokość powodzi, przez wycięcie linii poziomej w kamieniu ciosowym i wyryciu roku. Ponieważ domek ten dobrze jest do tego czasu utrzymywanym,przeto widzieć się dają oznaczone w sposób powyżej opisany powodzie z roku: 1800, 1813, 1837, 1839, 1844.Odnoszono te powodzie do zera na Wiśle, czyli najmniejszego stanu wody, jak i kiedykolwiek mógł się praktykować, a który przyjęto za podstawę wodoskazów urządzonych na tójże rzece pod Zawichostem, Nową Aleksandryą, Warszawą i Płockiem . Po dokładnie odbytych niw ellacyach przekonanosię, że w Nowej Aleksandryi, wody wielkie oznaczone na domku pustelniczym , wznosiły się nad zero, rachując na miarę nowopolską jak następuje:

1. Wody z roku 1800 stóp 19 cali 1

 — 1813 „ 22 „ 6

— 1837 „ 17 „ 0

— 1839 „ 18 „ G

— 1844 „ 18 „ 8

2 Z czego pokazuje się, że w Nowej Aleksandryi, wody powodziowe od CO lat najwyżej wznosiły się w r. 1813, i dochodziły nad 0 stóp 22 cali 6. In n e powodzie były daleko mniejsze, a wody z roku 1844 pod Nową Aleksandry były niższe od wody z roku 1813, o stóp 3 cali 10. Tym czasem zaś w Warszawie, ja k okażemy niżój, wody.1813 roku wznosiły się tylko do wysokości stóp 21 nad zero, a wody powodziowe z roku 1844 wznosiły się do wysokości stóp 22 cali 9, czyli wyższe były od wód roku 1813, o stopę 1, cali 9, co pochodziło z mniejszego napływ u wód z gór Karpackich, a większego napływ u tychże wód z nizin od Nowej Aleksandryi do Warszaw y, i tym podobnych przyczyn…..”